Wat als we via theater samen durven dromen over de toekomst van de gehandicaptenzorg? Als theater een plek wordt waarin we via verbeelding samen de toekomst kunnen verkennen. Hoe ver kunnen we dan gaan? Kunnen we ons verbeelden dat we dansen met AI en dat we de gemeenschap bij de zorgvraag betrekken? In de theatervoorstelling VONK, ontwikkeld door theatergezelschap Gehring & Ketelaars in samenwerking met StAG, wordt die toekomst niet alleen voorgesteld, maar ook gevoeld, gedeeld én geoefend.
Theater als oefenruimte voor verandering
“Wij kregen vooral een doel neergelegd,” vertelt theatermaker Vera. “Hoe kunnen we het gesprek openen over wat er aankomt? En hoe zorg je dat het niet alleen blijft bij dat moment, maar ook verdergaat in teams?” Want hoewel de sector zich klaarmaakt voor ingrijpende transities – door technologische ontwikkelingen en het toenemende tekort aan zorgmedewerkers – lijkt het besef daarover nog lang niet overal even sterk te leven. De voorstelling wil dat gesprek aanwakkeren. Theatermakers Anne Gehring en Vera Ketelaars zijn gaan meelopen met zorginstellingen om hun inspiratie op te doen. Zij mochten mee op de groepen en hebben met medewerkers, cliënten, bestuurders, vrijwilligers en verwanten gesproken. “We hebben geprobeerd het hele veld te spreken om zo een gevoel te krijgen van hoe de toekomst leeft. En dat is best verschillend. Ook per laag.” Het doel en die inspiratie vanuit de werkvloer is vertaald naar een voorstelling die prikkelt, bevraagt en vooral raakt.
Twee personages, één werkelijkheid
Op het podium spelen Anne en Vera twee figuren die ieder op hun manier reageren op de zorg van de toekomst. De één denkt in kansen en vernieuwing, de ander probeert simpelweg tijd te vinden voor de cliënt van vandaag. Tegelijkertijd brengen ze ook hun persoonlijke rollen mee: Anne als moeder van een zoon met Downsyndroom en Vera als vriendin en onderdeel van de gemeenschap. “Wat betekent het als ik aan Vera vraag: wil jij een rol spelen in het leven van mijn zoon Felix? Zou je één keer per week langskomen?” zegt Anne. “We oefenen tijdens de voorstelling wat het betekent om zulke vragen te stellen – en wat het vraagt van de gemeenschap.”
Het geweten van de voorstelling
Ivo de Graad, ervaringsdeskundige en cliënt in de gehandicaptenzorg, speelt het geweten van de voorstelling. Hij is de stem van het verleden, het heden en de toekomst. Want je kunt pas vooruitkijken als je weet waar je vandaan komt. Vanuit zijn ervaring vertelt hij wat er écht toe doet. Zo ook in scenes waarin de veranderende rol van technologie en meer empathische AI duidelijk wordt. “Ik leer tangodansen met de hulp van AI. Doe dat maar eens; dansen zonder iemand vast te houden. Daar komt verbeelding bij kijken,” vertelt Ivo.
AI is een redmiddel, maar niet alles reddend.
Van voorstelling naar gesprek
Na de voorstelling stopt het niet. Aniek Karina, social designer, ontwikkelde een gespreksstarter, die teams helpt om het gesprek over de toekomst van hun werk voort te zetten. Met behulp van een concrete werkvorm over thema's verwanten, technologie en de rol van de gemeenschap worden teams uitgenodigd om hun eigen toekomst te verkennen én vorm te geven. “We stellen vragen als ´waar sta je nu´ en ´waar wil je naartoe´,” legt ze uit. “Wat heb je daarvoor nodig? En wat is een kleine stap die je morgen al kunt zetten? Met als doel dat medewerkers echt eigenaarschap pakken.”
Samen dragen
Wat VONK bijzonder maakt, is dat het meer is dan theater. Het is een ode aan het vak. Het draait helemaal om de gehandicaptenzorg. Veel medewerkers opereren in een soort onzichtbaarheid, maar nu gaat deze voorstelling over hen. “Ondanks alle complexiteit en de grote vragen, gaat het om het samen dragen van die vraagstukken,” zegt Vera. “Het is een moment van samenzijn, een gedeelde ervaring hebben en vanuit die ervaring gaan bewegen.” Of zoals Anne het verwoordt: “We hopen dat mensen iets verkennen en dat er iets gaat borrelen. Dat ze energie voelen van: hé, misschien is er ruimte, misschien is er iets mogelijk.” En dat geldt niet alleen voor zorgprofessionals. “Het is een beweging die de hele samenleving moet maken,” zegt Anne. “En dan gun je iedereen dat ze zien wat er allemaal speelt in deze sector – een sector waarin je mag zijn, waarin je mee mag doen.”
VONK speelt op diverse locaties binnen zorginstellingen. Na elke voorstelling krijgen teams de mogelijkheid om met de gespreksstarter aan de slag te gaan. Want de toekomst maak je samen. Bekijk de agenda en zie welke voorstelling bij jou in de buurt is.